'Hoe bent u op die plek gekomen?' - Bert Wijbenga

bert.jpg


Hoe bent u op die plek gekomen?

Studenten zijn mensen met ambitie. Waarom zou je anders inspanningen plegen in je studie, in bijbaantjes of in sociale activiteiten. Ja, kun je zeggen, die inspanningen zijn voor velen zuiver hedonistisch van aard. Nou, daar geloof ik niets van. Als dat zo was, dan waren er geen bloeiende studentenverenigingen, werkten niet duizenden studenten bij en werden er geen diploma's uitgereikt. Maar waarop richt zich die ambitie? Hoewel dat voor iedere student weer persoonlijk zal verschillen, hoopt men toch overwegend ook een aantrekkelijke job of jobs in de arbeidsmarkt te mogen bemachtigen.

En waar dat voor sommigen van u bevredigend is ingevuld met een specialistische of uitvoerende verantwoordelijkheid, mikt u misschien wel op een bestuurlijke rol in bedrijfsleven, overheid of politiek. In deze column heb ik het over die bestuurlijke, beslissende functies in ons land.

Leiden academische studies op tot bestuurlijke functies? Of kunnen we veel beter spreken over de onvoorspelbare, grillige en alleen in retrospectief te begrijpen loopbaan van vele academici. Als oud student politicologie en bestuurskunde kan ik daarover uit ervaring van mijzelf en vele bekenden meepraten. En laat ik direct maar duidelijk zijn: twee populaire cliché's over loopbanen zijn niet waar! De ene komt sterk uit het ongebreidelde Amerikaanse optimisme en maakbaarheid: 'als je er voor gaat, dan kun je je droom waarmaken'. Dit is in flagrante strijd met de zure werkelijkheid van het leven dat gezondheid, liefde, geluk en talenten niet eerlijk verdeeld zijn. In strijd met de grote betekenis die toeval heeft in het leven, en niet minder in de professionele wereld. Het enige wat je kunt doen, is je stinkende best, om daarmee de grootste kans te hebben het lot jouw kant op te laten vallen. Maar nooit met enige garantie. Succes gaat vaker samen met grote inzet dan met lanterfanten, maar is geen lineaire causaliteit. En zeker in het overwinnen van de hierarchische drempels naar bestuursfuncties liggen, is eelt op de ziel nodig. Werk dus hard, maar verwacht niet dat daarmee al het goede je vanzelf toevalt. De andere heeft zijn bron meer in onze nog vaak conservatieve, calvinisctische cultuur. "Loopbaan planning ligt aan de basis van geslaagde loopbaan".  Voorbeelden te over van mensen, die begeerde top-jobs bemachtigen, waarop die bewuste planning van toepassing is. Maar hoevaak valt de job juist niet toe aan de vrouw of man, waarvan niemand het zag aankomen? Hoevaak zijn de vrouwen/mannen die de ideale loopbaan tot een job volgden juist niet de uiteindelijk benoemden? Ondergetekende en meer dan honderd andere jonge ambitieuze mensen deden in de jaren '80 in de JOVD zijn eerste politieke ervaringen op. Er is maar één bewindspersoon uit die honderd tevoorschijn gekomen en toch denken mensen dat de stap richting VVD-post in een kabinet, gelegen is in de JOVD. Een stap die eigenlijk alleen op Marc Rutte betrekking heeft. Nauwelijks een aanbeveling waard dus, maar toch in retrospectieve wijsheid altijd weer genoemd als dé bouwsteen van succes voor de huidige premier. Nou dus niet voor al die andere jongelui in de jaren '80? Die hebben gewoon een goede tijd gehad en veel geleerd. Plan niet teveel maar heb plezier en wees leergierig! Mijn eigen loopbaan heeft diverse bepalende keuzemomenten en toevalligheden gekend. Opties deden zich voor omdat ik met enthousiasme en met resultaat mijn werk deed. Pogingen tot carrière-planning werden door de grillige praktijk telkens ingehaald. Daarover ben ik niet somber, want de arbeidsvreugde is gebleven. Nu al vijf jaar als bestuursvoorzitter van een grote woningcorporatie, na eerst 29 jaar allerlei functies in de Nederlandse politie en als toezichthouder in de zorg. Hoe ik er gekomen ben weet ik wel, maar nog beter weet ik dat dat niet te plannen was.

Mijn volgende job? Geen idee. Gewoon lekker blijven werken, leren en rondkijken.